Cmentarz Hutniczy w Gliwicach / Der Hüttenfriedhof in Gleiwitz

Biografie pochowanych osób / Biografien

 

 

hr. Ferdynand von Einsiedel

10.01.1775 – 23.06.1833

 

 


www.boehm-chronik.com/portatius/portatiusanhang.htm
   

Ferdynand von Einsiedel pochodził ze starego saksońskiego rodu, którego początki sięgają końca XIII wieku. Jego przodek był nawet marszałkiem na królewskim dworze Sasów. Urodził się w Wolkenburgu w Królestwie Saksonii jako czwarty syn z trzynaściorga dzieci. Jego ojcem był zasłużony dla rozwoju hutnictwa minister rządu saksońskiego Detlev Carl Graf von Einsiedel (27.08.1737 Dresden – 17.12.1810 Mückenberg), matką hrabina Sidonie Albertine von Schönburg-Lichtenstein (1745–1787).

Kontynuując tradycje rodzinne od 8 stycznia 1789 roku rozpoczął studia w Akademii Górniczej we Freibergu i pobierał praktyczne nauki w Zakładach Górniczo-Hutniczych Mansfelda, a następnie w latach 1793–1796 uczęszczał na Uniwersytet w Halle. 24 września 1795 roku został zatrudniony jako urzędnik w Wyższym Urzędzie Górniczym w Rothenburgu. 12 sierpnia 1797 roku przeniesiono go do Królewskiego Urzędu Górniczego we Wrocławiu i mianowano asesorem nadzwyczajnym.

W 1804 roku został przeniesiony do Brzegu, gdzie od 1819 roku do końca życia kierował Urzędem Górniczym. Od 1811 roku sprawował funkcję mistrza górniczego, a od 1819 roku starosty górniczego dla całego Śląska. W tym też okresie utrzymywał kontakty z gliwicką hutą. W uznaniu wielkich zasług król odznaczył go Orderem Czerwonego Orła III klasy. Jego imieniem nazwano jedno ze złóż węgla, szyb kopalni „Król” i ulicę w Gliwicach (obecną Lutycką).

Był dwukrotnie żonaty: 17 listopada 1804 roku poślubił Beate von Paczensky i Tenczin (1783–1849), a 25 kwietnia 1822 roku Auguste Caroline von Veltheim (1781–1845). Nie pozostawił potomstwa.

Zmarł na zapalenie płuc, a w testamencie wyraził życzenie, aby pochować go na Cmentarzu Hutniczym w Gliwicach „z bracią hutniczą”. Przekazy mówią o członkach rodu również pochowanych w kaplicy na Cmentarzu Hutniczym. Dla opieki nad kaplicą ustanowiona była fundacja.

 

Ferdinand von Einsiedel stammte aus einer alten sächsischen Familie, die bis in das späte 13. Jahrhundert zurückreicht. Sein Vorfahre war sogar Marschall am sächsischen Königshof. Er wurde in Wolkenburg im Königreich Sachsen als vierter Sohn von dreizehn Kindern eines angesehenen sächsischen Regierungsministers für Entwicklung von Hüttenwesen und der Gräfin Schönburg Lichtenstein geboren.

Er folgte der Familientradition und begann am 8. Januar 1789 ein Studium an der Bergakademie in Freiberg sowie absolvierte praktische Ausbildung im Mansfelder Berg- und Hüttenwerk, bevor er dann in den Jahren 1793–1796 die Universität Halle besuchte. Am 24. September 1795 wurde er als Angestellter am Oberbergamt in Rothenburg eingestellt. Am 12. August 1797 versetzte man ihn an das Königliche Bergamt in Breslau und ernannte zugleich zum außerordentlichen Assessor.

Im Jahre 1804 wurde er nach Brzeg/ Brieg versetzt, wo er von 1819 bis zu seinem Lebensende das Bergbauamt leitete. Ab 1811 hatte er das Amt des Bergmeisters und ab 1819 das Amt des Bergoberlandrats für das ganze Schlesien inne. Zu dieser Zeit unterhielt er auch Kontakte mit Gleiwitzer Eisenhütte. In Anerkennung seiner großen Verdienste verlieh ihm der König den Orden des Roten Adlers der 3. Klasse. Eine der Kohlelagerstätten, der Schacht der Grube „König”; und eine Straße in Gleiwitz (heute Lutycka) wurden nach ihm benannt.

Er starb an einer Lungenentzündung und äußerte in seinem Testament den Wunsch, auf dem Hüttenfriedhof in Gleiwitz „bei seinen Hüttenbrüdern”; beigesetzt zu werden. Er war zweimal verheiratet, allerdings hinterließ er keine Nachkommen, wobei in den Nachlässen die Rede davon ist, dass auch Mitglieder seiner Familie in der Kapelle auf dem Hüttenfriedhof bestattet wurden. Für die spätere Pflege dieser Kapelle wurde auch eine Stiftung gegründet.

Übersetzung: Sebastian Mrożek
 

Ferdinand von Einsiedel came from an old Saxon family whose origins date back to the end of the 13th century. His ancestor was even a marshal in the royal court of the Saxons. He was born in Wolkenburg in the Kingdom of Saxony as the fourth son of thirteen children of a minister of the Saxon government who distinguished himself for the development of metallurgy and the countess of Schönburg Lichtenstein.

Continuing family traditions, from January 8, 1789, he began studies at the Mining Academy in Freiberg and received practical training at the Mansfeld Mining and Metallurgical Plant, and then in the years 1793–1796 he attended the University of Halle. On September 24, 1795, he was employed as a clerk at the Mining Authority in Rothenburg. On August 29, 1796, he became a referendary in Brandenburg, and on August 12, 1797, he was transferred to the Royal Mining Authority in Wrocław and appointed extraordinary assessor.

In 1804 he was transferred to Brzeg, where from 1819 until the end of his life he headed the Mining Authority. From 1811, he was a mining master, and from 1819, Mining Mayor for all of Silesia. During this period, he maintained contacts with the Gliwice steelworks. In recognition of his great achievements, the king awarded him the Order of the Red Eagle, 3rd class. One of the coal deposits, the shaft of the „Król” mine and a street in Gliwice (currently Lutycka) were named after him.

He died of pneumonia, and in his will he expressed the wish to be buried at the steelworkers' cemetery in Gliwice „with the steelwork brothers”. He was married twice, but left no offspring, but records mention members of the family also buried in the chapel at the steelworkers' cemetery. A foundation was established to take care of the chapel.

Translation: Ewa Hordyniak

 

 

„Der Oberschlesische Wanderer”

 

Opis uroczystego złożenia zwłok zmarłego 23 czerwca poprzedniego roku w Brzegu śląskiego górniczego (Hauptmanna) i Naddyrektora Urzędu Górniczego, kanonika na Havelbergu i rycerza orderu orła czerwonego III klasy grafa von Einsiedel, na cmentarzu Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach w niedzielę 11 maja 1834 roku. (DOKUMENTY)

nr 20 z 19.05.1834 r.

 

 

Wedle życzenia zmarłego, na miejsce spoczynku jego ziemskich resztek wybrany został cmentarz tutejszej Królewskiej Odlewni Żelaza. Do czasu ukończenia domu żałobnego spoczywał w grobowcu rodzinnym w Brzegu. W lutym tego roku zwłoki zmarłego zostały stamtąd przeniesione i przez śląskiego Nadzarządcę Hutniczego Reil przyjaciela zmarłego, 11 maja uroczyście złożone do przygotowanego pod domem żałoby grobowca. Z tej okazji na placu przed tutejszym urzędem zgromadziło się tegoż dnia o godzinie 11.00 200 umundurowanych górników i ich sztygarów z tarnogórskiego i okolicznych rewirów węgla kamiennego z gwareckimi chorągwiami i górniczym pocztem muzycznym reprezentacyjnym na czele. Wraz z nimi udział w uroczystościach wzięli Nadradca Górniczy Reil, Lehman z Brzegu, wszyscy dyrektorzy urzędów górniczych i hutniczych Górnego Śląska i większa część przynależnych im urzędników oraz z tej okazji zaproszone wyższe osobistości wojskowe i cywilne miasta i okolic.

Po 9.00 przy brzmieniu żałobnego marsza orszak żałobny podzielony na trzy części przystąpił do wymarszu z akompaniamentem pocztu reprezentacyjnego w następującej kolejności: więksi chłopcy i dziewczęta tutejszej szkoły gwareckiej prowadzeni przez nauczyciela; duchowni; dwóch do niesienia zwłok do grobowca przeznaczonych urzędników z sześcioma gwarkami; górniczy poczet muzyczny; cztery sztandary gwareckie z Tarnowskich Gór ze składającym się z 32 mężczyzn pocztem sztandarowym pod dowództwem urzędnika górniczego; honorowi wojskowi i cywilni, w trójkach prowadzeni przez osoby urzędników; w trójki uformowane do marszu zamiejscowe i miejscowe reprezentacje górnicze i hutnicze z dwoma urzędnikami na czele i w końcu wielka ilość tutejszych i nietutejszych, którzy dołączyli do uroczystości.

W czasie kiedy tak uformowany pochód zbliżał się w porządku powoli i pełen szacunku ku cmentarzowi, trumna obita czarnym aksamitem i ozdobiona insygniami grafa, którego resztki ziemskie zawierała, została przez kilku hutników pod nadzorem urzędnika wyniesiona z domu żałoby, ustawiona na utworzonym przed nim zielonym pokrytym trawą wzniesieniu (które to córki urzędników huty ozdobiły pięknie wkoło pagórka nieśmiertelnikiem i innymi kwiatami) i przewieszona czarną chustą żałobną tutejszego gwarectwa z wyszytymi srebrnym pyrlikiem i młotkiem. Teraz wkroczył pochód do głównego wejścia na cmentarz, na czele uczniowie z nauczycielami i korpusem muzyków wpół na prawo się kierując, tworzyli pod kątem prostym z frontem wybudowanego w stylu rodyjskim gustownie domu żałoby, prawą stroną przed tymże rozpościerający się obszerny czworokąt w środku którego stała trumna. Ewangelicki duchowny, pastor Ansorge udał się w kierunku portyku domu żałoby, a przewidziane do niesienia zwłok osoby, na obie strony z boków trumny. Po stronie przeciwnej frontowi domu żałoby utworzonego kwadratu stawała straż sztandarowa z dwoma sztandarami po obu skrzydłach a lewa strona została zamknięta przez ustawiające się osoby gości honorowych; gwarectwo przy tym ustawiało się w potrójnym łańcuchu z prawej i lewej tak utworzonego czworokąta (w międzyczasie z przybyłymi przez boczną furtę ogrodzenia cmentarza damami włącznie) razem w kształcie wielkiego półkola. Przez uczniów została w tym czasie odśpiewana przy akompaniamencie kapeli korpusu górniczego 1 i 2 zwrotka pieśni nr 256 z „Nowego wrocławskiego śpiewnika” p.t. „Jezus mą ufnością”. Następnie pastor Ansorge wygłosił mowę wotywną domu żałoby i w czasie kiedy trumnę odsłonięto przeszedł do ołtarza, z którego z którego znowu wygłosił mowę żałobną po niemiecku, po nim mowę po polsku wygłosił arcykapłan Thalherr. Po tejże zakończeniu jeszcze Królewski Górniczy Nadradca Reil wstąpił na stopnie portyku by wyrazić uczucia głębokiej miłości i czci jaką obdarzany był uwieczniony tu przez wszystkich.

Tłumaczenie: Ireneusz Czaja

 

 

Grobowiec (Kaplica)

 

 

Materiały źródłowe:

[1] Nietsche B., Historia miasta Gliwice, przekł. S.Rosenbaum, Gliwice 2011

[2] Schmidt J. – Rocznik Muzeum w Gliwicach – nr X

de.wikipedia.org/wiki/Detlev_Carl_von_Einsiedel 

Oberschlesien im Bild

Der Oberschlesische Wanderer