Tadeusz Teodorowicz-Todorowski
1907–2001
Architekt i urbanista, profesor Politechniki Śląskiej, autor licznych zrealizowanych projektów architektonicznych m.in. we Lwowie, Kołomyi, Tychach, Sosnowcu i Gliwicach.
Przyszedł na świat 25 czerwca 1907 roku we Lwowie, w rodzinie Ludwika i Pauliny z domu Wurm. W 1926 roku uzyskał świadectwo i dojrzałości rozpoczął studia na Wydziale Architektonicznym Politechniki Lwowskiej, które ukończył pięć lat później z wynikiem bardzo dobrym. Pozostał na uczelni, na stanowisku starszego asystenta w Katedrze Architektury Monumentalnej kierowanej przez profesora Witolda Minkiewicza. Jednocześnie terminował w pracowniach projektowych, dzięki czemu zdobył uprawnienia zawodowe samodzielnego architekta.
Do wybuchu drugiej wojny światowej zaprojektował m.in. sześć willi, w tym własną, która w 1935 r. stanęła we Lwowie przy ul. Pomorskiej 45. W tym czasie z powodzeniem brał udział w czterech konkursach powszechnych SARP. Dwa nagrodzone projekty kościołów św. Wincentego a Paulo Księży Misjonarzy we Lwowie oraz parafialnego w Kołomyi, skierowano do realizacji. Wybuch wojny i kolejne okupacje – sowiecka, niemiecka i ponownie sowiecka, stanęły na przeszkodzie w zakończeniu prac wykonawczych. Ukończono jedynie dolny kościół misjonarzy przy zbiegu ulic Snopkowskiej i Dwernickiego w Lwowie, zaś w Kołomyi jedynie postawiono fundamenty. 31 sierpnia 1944 roku wziął ślub z Anną Madurowicz (1909–1981).
W okresie pierwszej okupacji sowieckiej pracował w Lwowskim Instytucie Politechnicznym (Lwowskij politiechniczeskij institut), na który przemianowano Politechnikę Lwowską. Po zajęciu miasta przez Niemców, od czerwca 1941 do sierpnia 1942 roku, zatrudnił się jako architekt w lwowskim oddziale niemieckiego urzędu ds. kin na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Jesienią 1942 roku powrócił na uczelnię, która w czasie niemieckiej okupacji miasta przekształcono w Państwowe Techniczne Kursy Zawodowe we Lwowie (Staatliche Technische Fachkurse Lemberg). Został starszym asystentem w Katedrze Architektury Budynków Mieszkalnych kierowanej przez profesora Jana Bagieńskiego. Po ponownym zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną, pozostał na uczelni, która ponownie stała się Lwowskim Instytutem Politechnicznym.
Pomimo objęcia kierownictwa katedry, nie widział dla siebie przyszłości w sowieckim Lwowie. W sierpniu 1945 roku na zawsze opuścił to miasto. Zamierzał osiedlić się w Gdańsku, jednak namówiony przez organizatora Politechniki Śląskiej profesora Władysława Kuczewskiego do przyjazdu na Górny Śląsk, w listopadzie 1945 roku przyjechał do Gliwic.
Współtworzył, a następnie kierował Katedrą Zabudowy Osiedli na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Od 1950 r. jako profesor nadzwyczajny. Był również kierownikiem Katedry Planowania Miast i Osiedli. Po utworzeniu Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki Śląskiej pełnił w nim m.in. funkcję dyrektora do spraw nauki oraz kierownika Zespołu Planowania Przestrzennego. Od 1970 roku jako profesor zwyczajny. Współorganizował Wydział Architektury Politechniki Śląskiej, który utworzono w 1977 roku.
Według jego projektu wybudowano w Gliwicach m.in. Audytorium Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej (1947), Wydział Budownictwa tejże uczelni (1949–1952). Powierzono mu opracowanie i nadzór na odbudową hotelu „Haus Oberschlesien”, który prawie doszczętnie spłonął w trakcie zajmowania miasta przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku. Zachowały się tylko ściany nośne. Prace ruszyły w 1949 roku. Pięć lat później do budynku przeniesiono biura Miejskiej Rady Narodowej. Obecnie mieści się w nim Urząd Miejski w Gliwicach. W 1959 roku według jego projektu wykonano klub studencki z Kinoteatrem „X” oraz zaaranżowano na potrzeby gliwickiego Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki parter Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Był autorem Hali Technologicznej Wydziału Inżynierii Sanitarnej Politechniki Śląskiej (1970) i Wydziału Architektury tejże uczelni, przed którym stanęła rzeźba zwana „Lampką Todorowskiego” (1972). Z realizacji, które powstały poza Gliwicami największymi były osiedla mieszkaniowe: „A” w Tychach (1951–1956) i „Śródmieście” w Sosnowcu (1951–1954). Od 1977 roku formalnie na emeryturze, wciąż pozostał aktywny jako architekt i nauczyciel akademicki.
Nie wstąpił do partii komunistycznej. W 1957 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a 1985 roku Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Był członkiem m.in. Stowarzyszenia Architektów Polskich, Towarzystwa Urbanistów Polskich. W latach 1976–1986 przewodniczył Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Katowicach.
Był zapalonym fotografem. Jako członek Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego uczestniczył w wystawach krajowych i zagranicznych. Parał się również malarstwem i rysunkiem, w tym również karykaturą. Rysunki satyryczne publikował w prasie pod pseudonimem Xawery Worodot. Uprawiał kolarstwo i sport samochodowy. Przed wojną był członkiem Małopolskiego Klubu Automobilowego. W 1987 r. w Muzeum Architektury we Wrocławiu zaprezentował swój dorobek na wystawie indywidualnej zatytułowanej „Pasje architekta”.
Zmarł 25 października 2001 r. w Gliwicach, w wieku 94 lat. Jego doczesne szczątki złożono do grobu na Centralnym Cmentarzu Komunalny przy ul. Kozielskiej.
