Georg Geisler
1881–1964
Prawnik, polityk samorządowy, nadburmistrz Gliwic w latach 1925–1933. Z jego inicjatywy powstała większość inwestycji zrealizowanych w Gliwicach w okresie Republiki Weimarskiej.
Przyszedł na świat 27 czerwca 1881 r. w Tarnowskich Górach, w rodzinie prawnika Maksa Geislera. Jego ojciec był radcą sądowym, weteranem wojny francusko-pruskiej. Po jej zakończeniu został wyższym urzędnikiem sądowym w Pszczynie, skąd następnie przeniósł się do Tarnowskich Gór, gdzie pracował jako adwokat i notariusz. Przez wiele lat stał na czele tarnogórskiej rady miejskiej i przewodniczył tamtejszemu Związkowi Wojackiemu.
W zakresie szkoły stopnia podstawowego Georg pobierał prywatne lekcje, a następnie przez cztery lata uczęszczał do tarnogórskiego gimnazjum realnego, po czym przeniósł się do gimnazjum klasycznego w Paczkowie, które ukończył wiosną 1900 r. W tym samym roku jego ojciec otrzymał posadę radcy sądowego w Gliwicach i cała rodzina Geislerów przeniosła się do nad Kłodnicę.
Studiował prawo na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu oraz na Królewskim Uniwersytecie we Wrocławiu. Pierwszy egzamin państwowy zdał w 1903 r. we Wrocławiu, ostatni w 1908 r. zdał w Berlinie. Celujące wyniki w czasie studiów i bardzo dobrze zdane egzaminy, zaowocowały natychmiastowym angażem w maju 1908 r. na stanowisku asesora sądowego . Postanowił jednak wrócić na Górny Śląsk. Objęcie w czerwcu 1908 r., w wieku 27 lat stanowiska etatowego radnego w radzie miejskiej Gliwic było początkiem jego kariery politycznej i urzędniczej, którą przerwała nazistowska „brunatna rewolucja”. Cztery lata później, we wrześniu 1912 r. został mianowany drugim burmistrzem, a tym samym zastępcą nadburmistrza Georga Miethego. W latach 1912–1923 podlegała mu m.in. policja i odpowiadał za porządek i bezpieczeństwo na terenie miasta, zwłaszcza w bardzo trudnym okresie pierwszej wojny światowej. W czasie rewolucyjnego wrzenia w 1918 r. starał się tonować nastroje w mieście, za co otrzymał Krzyż Żelazny II klasy na biało-czarnej wstędze.
Już jako radny miejski kierował wydziałem nieruchomości miejskich oraz podatków i finansów. Jako specjalista od prawa gruntowego, zgodnie z postulatami Adolfa Damaschke, był zwolennikiem daleko idących reform w tym zakresie. Jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej przeprowadził z powodzeniem reformę podatków miejskich. Kierował również działem prawnym gliwickiego magistratu i z tej racji rozstrzygał liczne spory wynikające m.in. z powodu szeroko zakrojonych prac melioracyjnych, którymi objęto całe Gliwice, regulacji Kłodnicy i kompleksowej kanalizacji miasta.
Był praktykującym katolikiem. Od 1918 r. do chwili jej rozwiązania przez nazistów w 1933 r. był członkiem i działaczem katolickiej partii Centrum, jednym z jej liderów na terenie Gliwic.
W okresie rządów rady robotniczo-żołnierskiej dla dobra miasta współpracował z jej przewodniczącym Romanem Beckerem, choć uważał się za konserwatystę i rewolucyjne poglądy były mu obce. Był praktykującym katolikiem. Od 1918 r. do chwili jej rozwiązania przez nazistów w 1933 r. był członkiem i działaczem katolickiej partii Centrum, jednym z jej liderów na terenie Gliwic.
Kierował fiskalną polityką miast w okresie załamania się gospodarki po pierwszej i inflacji. Nadzorował m.in. emisję pieniądza zastępczego oraz podjął decyzje o współfinansowaniu w czasie kryzysu zaopatrzenia mieszkańców w węgiel, elektryczność, gaz i wodę. Po unormowaniu sytuacji finansowej miasta dążył do szybkiego oddłużenia instytucji miejskich. W czerwcu 1924 r. został nadburmistrzem Gliwic.
Jako specjalista od prawa gruntowego był inicjatorem zakupu przez miasto gruntów i nadzorował inwestycje budowlane w mieście, zwłaszcza nowe osiedla mieszkaniowe oraz wypełnienie pustych miejsc w pierzejach ulic, szczególnie w śródmieściu. Dzięki jego polityce fiskalno-gruntowej ponad połowa obszaru miasta stała się własnością komunalną.
Po 1927 r. przygotował wraz z zespołem rozległy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym określono nowe arterie komunikacyjne, obszary przeznaczone dla inwestycji przemysłowych, a przede wszystkim nowe dzielnice mieszkaniowe oraz tereny odpoczynku i rekreacji. Wspierał rozwój zieleni miejskiej. Na czas jego rządów przypadają najważniejsze inwestycje miejskie okresu międzywojennego, na które nie tylko uzyskał środki, ale pilnował, by doprowadzono je do końca.
Był zwolennikiem harmonijnej współpracy różnych instytucji i środowisk, na rzecz rozwoju miasta. Uważał, że władze miejskie powinny równomiernie wspierać zarówno inwestycje komunalne, ale również kulturę.
Narodowy socjalizm uważał za polityczne i społecznie szkodliwy. W lipcu 1932 r. nie wydał zgody na zorganizowanie w mieście dużego wiecu przedwyborczego z udziałem Hitlera, dlatego przyszły kanclerz Trzeciej Rzeszy musiał w Gliwicach zadowolić się przemówieniem do niewielkiego grona członków i sympatyków partii nazistowskiej w wynajętej na ten cel sali Stadgarten.
Zapamiętano mu to. W kwietniu 1933 r. został usunięty ze stanowiska. Podczas ściągnięcia z masztu na ratuszu flagi z herbem miasta i zastąpieniem jej flagą ze swastyką, odmówił podniesienia ręki w hitlerowskim pozdrowieniu. Próbowano zdezawuować jego osiągnięcia w okresie kierowania miastem, a jego samego podciągnąć do odpowiedzialności karnej za rzekome nadużycia, jednak zarówno Sąd Krajowy, jak i Wyższy Sąd Krajowy nie dały wiary zarzutom stawianym przez nazistowskiego prokuratura. W sierpniu 1933 r. przyznano mu prawo od urzędowej emerytury, a w kwietniu 1934 r. warunkowo dopuszczono do wykonywania praktyki adwokackiej.
Narodowy socjalizm uważał za polityczne i społecznie szkodliwy. W lipcu 1932 r. nie wydał zgody na zorganizowanie w mieście dużego wiecu przedwyborczego z udziałem Hitlera, dlatego przyszły kanclerz Trzeciej Rzeszy musiał w Gliwicach zadowolić się przemówieniem do niewielkiego grona członków i sympatyków partii nazistowskiej w wynajętej na ten cel sali Stadgarten.
Nie wyjechał z Gliwic przed wkroczeniem Armii Czerwonej. W okresie sowieckiej okupacji miasta dwukrotnie przesłuchiwany przez NKWD szczęśliwie uniknął deportacji na wschód. Latem 1945 r. opuścił Gliwice. Na krótko zatrzymał się w Bardzie na Dolnym Śląsku, by zamieszkać w Halle, na terenie Saksonii, która znalazła się w sowieckiej strefie okupacyjnej, a od 1949 r. była częścią Niemieckiej Republiki Demokratycznej. W 1955 r. przeniósł się do Republiki Federalnej Niemiec i zamieszkał w Nadrenii Północnej-Westfalii. Zmarł 8 grudnia 1964 r. w wieku 83 lat. Jego doczesne szczątki złożono na cmentarzu parkowym w Bottrop.
Bogusław Tracz
Przeczytaj także
Przeczytaj także
