Lekarze

Zbigniew Tabeński

 1913-1992
Zbigniew Tabeński

Lekarz, pediatra, organizator lecznictwa w Gliwicach w 1945 r., pierwszy polski dyrektor szpitala miejskiego.

Zbigniew Tabeński
Zbigniew Tabeński

Przyszedł na świat 17 lutego 1913 r. w Drohobyczu, w rodzinie Józefa i Anny z domu Buzickiej. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Krakowie, a po jej ukończeniu kontynuował edukację w gimnazjum klasycznym we Lwowie. Również w tym mieście, na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu im. Jana Kazimierza, rozpoczął studia medyczne, które z bardzo dobrymi wynikami ukończył w 1938 r. i uzyskał dyplom lekarza.

Po zakończeniu studiów wyjechał do Warszawy, gdzie zatrudnił się na Oddziale Chirurgicznym Szpitala Ogólnego przy ul. Goszczyńskiego, którym kierował prof. Jan Zaorski. W czasie wojny obronnej w 1939 r. służył jako lekarz, w stopniu podchorążego, w batalionie saperów mostowych Armii Modlin. Po jej rozwiązaniu szczęśliwie udało mu się uniknąć niewoli i powrócił do Warszawy. Zatrudnił się w Oddziale Chirurgii Dziecięcej Szpitala przy ul. Kopernika w Warszawie. W stolicy pozostał do upadku Powstania Warszawskiego. W grudniu 1942 r. został zaprzysiężony jako żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej, która w następnych miesiącach podporządkowała się organizacyjnie dowództwu Armii Krajowej. W konspiracji posługiwał się pseudonimami „Łada” i „Zbyszek”. Był szefem sanitarnym Okręgu „Stolica” Narodowej Organizacji Wojskowej. Prowadził szkolenie patroli sanitarnych oraz organizował i gromadził w szpitalu zapasy materiałów sanitarnych na wypadek powstania.

W czasie Powstania Warszawskiego na swoim oddziale szpitalnym zorganizował szpital polowy batalionu Armii Krajowej „Gustaw”, którym kierował do upadku Powiśla i ewakuacji rannych do Milanówka, a następnie do Grodziska Mazowieckiego. Stamtąd wyjechał do Krakowa, gdzie zatrudnił się w Ambulatorium Chirurgicznym Rady Głównej Opiekuńczej. Miasto pod Wawelem opuścił wczesną wiosną 1945 r. Na krótko zatrzymał się w Mysłowicach.  Z polecenia Delegatury Katowickiej Izby Lekarskiej 19 marca 1945 r. skierowany został do Gliwic z zadaniem zorganizowania na terenie miasta służby zdrowia. Został dyrektorem szpitala miejskiego, w którym jednocześnie kierował oddziałem chirurgii ogólnej. Prowadził również prywatną praktykę lekarską.

Ponieważ do września 1946 r. kompleks budynków szpitala miejskiego przy ul. Kościuszki w pozostawał w rękach Armii Czerwonej, pierwszy szpital miejski zorganizowano w budynku przy ul. Zygmunta Starego, w którym później mieściło się pogotowie ratunkowe. Dopiero w grudniu 1946 r. udało się uruchomić szpital przy ul. Kościuszki, w którym powstały oddziały: wewnętrzny, chirurgii ogólnej, ginekologiczno-położniczy oraz zakaźny.

Był jednym z lekarzy, którzy w 1948 r. przekazali część swoich księgozbiorów na potrzeby nowopowstałej biblioteki Śląskiej Akademii Medycznej. W 1949 r. na Uniwersytecie Wrocławskim obronił dysertację doktorską i uzyskał stopień naukowy doktora medycyny. W tym samym roku zrezygnował z dyrektorowania szpitalem miejskim, by w pełni móc poświęcić się uruchomieniu pierwszego na Górnym Śląsku Oddziału Chirurgii Dziecięcej, który udało się otworzyć w Gliwicach w 1950 r. i którego kierownikiem pozostał przez kolejne 27 lat. Najmłodszym pacjentom dał się poznać nie tylko, jako świetny lekarz, ale człowiek dobrego serca. Jako jeden z pierwszych w Polsce zajmował się diagnostyką i leczeniem wrodzonej bezzwojowości jelita grubego zwanej chorobą Hirschsprunga. Podsumowaniem tych badań była praca poświęcona tej chorobie u dzieci. Na jej podstawie w 1963 r. w Śląskiej Akademii Medycznej uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. Opracował również oryginalną metodę operacji przepukliny pępkowej.

Od podstaw zorganizował, a następnie kierował utworzoną w 1977 r. w Bytomiu II Katedrą i Kliniką Chirurgii Dziecięcej Śląskiej Akademii Medycznej oraz pełnił funkcję wojewódzkiego specjalisty ds. chirurgii dziecięcej w województwie katowickim. Był organizatorem i kierownikiem naukowym corocznych kursów dla chirurgów dziecięcych i pediatrów w ramach szkolenia podyplomowego lekarzy. W 1982 r. otrzymał tytuł naukowy profesora.

Był autorem ponad 80 publikacji z zakresu chirurgii dziecięcej i ogólnej, chirurgii noworodka i traumatologii dziecięcej, promotorem sześciu przewodów doktorskich oraz inicjatorem i recenzentem kilku prac doktorskich i habilitacyjnych, współautorem skryptów dla studentów: „Chirurgia dziecięca w zarysie” oraz „Technika zabiegów lekarskich stosowanych w pracy klinicznej”, jak również autorem rozdziałów w publikacji pt. „Intensywna terapia noworodka”

Przez wiele lat zasiadał w Zespole Specjalistów Krajowych oraz Radzie Chirurgów Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Od chwili powstania w 1965 r. był członkiem Zarządu Głównego oraz Przewodniczącym Oddziału Śląskiego Polskiego Towarzystwa Chirurgii Dziecięcej, zaś w latach 1970–1973 jego wiceprezesem. Zorganizował III Zjazd Krajowy Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych w Katowicach w 1973 r. oraz kilka ogólnopolskich konferencji i sympozjów naukowych. W uznaniu zasług otrzymał tytuł Członka Honorowego tego towarzystwa. Należał również do Towarzystwa Chirurgów Polskich i Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. W 1980 r. uhonorowany został tytułem Członka Honorowego Czechosłowackiego Towarzystwa Lekarskiego im. Jana Evangelisty Purkyněgo.

Był odznaczony Krzyżem Partyzanckim, Medalem za Warszawę oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Nagrodę honorową przyznało mu Towarzystwo Przyjaciół Gliwic.

Zmarł w 16 stycznia 1992 r. w wieku 78 lat. Jego doczesne szczątki złożono na Cmentarzu Centralnym w Gliwicach.

W 1994 r. w Warszawie na ścianie budynku przy ul. Kopernika 43 odsłonięto tablicę pamiątkową upamiętniającą mieszczący się w tym miejscu podczas powstania warszawskiego szpital polowy i jego komendanta Zbigniewa Tabeńskiego.

Bogusław Tracz

Przeczytaj także
Przeczytaj także
artysta, rzeźbiarz
Hanns Breitenbach

1890–1945

artystka plastyczka
Irena Nowakowska-Acedańska

1909–1983

Fotografka
Zofia Rydet

1911–1997

architekt
Karl Schabik

1882–1945

publikacje
Skip to content